'Αναβαθμοί....

                         

               

                             Ὠδές τῶν Ἀναβαθμῶν

    Τό 18^ο κάθισμα τοῦ ψαλτηρίου ἀποτελεῖται ἀπό δεκαπέντε ὠδές (119-133),  καί διαβάζεται κατά  τήν λειτουργία τῶν προηγιασμένων τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ἔχουν ὅλοι τόν τίτλο «Ὠδές τῶν ἀναβαθμῶν». Ἡ πλέον πιθανή ἐρμηνεία εἶναι ὅτι στούς ἀναβαθμούς παρατηρεῖται ἕνας κλιμακωτός, προοδευτικός ρυθμός ἐκφράσεων καί σκέψεων πού μοιάζει μέ  σκαλοπάτια σκάλας. Ἴσως καί νά ἔχουν μιά ἱστορική διάσταση, καθώς προφητεύουν τήν ἀνάβαση τῶν σκλάβων  Ἐβραίων ἀπό τήν Βαβυλώνα στήν Ἰερουσαλήμ, τήν πατρίδα τους.     Σημειώνεται ὅτι ὁ ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης χρησιμοποίησε  τούς ἀναβαθμούς καί ἐμελούργησε τούς  ψαλλομένους τήν Κυριακή ἀναβαθμούς τῆς ὀκτωήχου.  Σέ κάθε ἦχο (πρῶτο, δεύτερο, τρίτο, τέταρτο) ἐμελούργησε τρεῖς ψαλμούς τῶν ἀναβαθμῶν δηλ. δώδεκα. Σέ κάθε δέ ἀντίφωνο ἐμελώδησε ἕναν ἀναβαθμό. Ἐπειδή   κάθε   ἦχος ἔχει  τρία ἀντίφωνα, οἱ τέσσερεις ἦχοι περιέχουν δώδεκα ἀναβαθμούς. Τούς ἴδιους ἀναβαθμούς ἐμελούργησε καί γιά τούς τέσσερεις πλαγίους ἤχους, ἀρχίζοντας ἀπό τόν πρῶτο ἀναβαθμό καί ἀπό τόν πλάγιο τοῦ πρώτου ἤχου.  Τούς δύο ἀπό τούς ἀναβαθμούς, τόν τοῦ «Μνήσθητί,   Κύριε, τοῦ Δαβίδ» καί  τόν  τοῦ «Ἰδού δή εὐλογεῖτε τόν Κύριον» δέν τούς χρησιμοποίησε, τόν δέ «Ἰδού δή τί καλόν ἥ τί τερπνόν», τόν μοίρασε στά δύο καί τόν πρόσθεσε στόν πλάγιο τοῦ τετάρτου, καί ἔκανε ἔτσι τέσσερα ἀντίφωνα.

    Ἡ Ἐκκλησία μας κατά τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ἔχει ὁρίσει νά μή τελοῦνται Θεῖες Λειτουργίες, ἐκτός τῶν Σαββάτων καί Κυριακῶν (49ος Κανών τῆς ἐν Λαοδικεία Συνόδου), ἐπειδή εἶναι πένθιμη περίοδος. Τοῦτο ἔγινε γιά νά παρέχεται ἡ δυνατότητα στούς πιστούς νά κοινωνοῦν συχνότερα τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, κατά τίς νηστίμους αὐτές ἡμέρες. «Ἡ Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων εἶναι συνυφασμένη μέ Ἑσπερινό, εἶναι δηλαδή βραδινή. Αὐτό ἔχει θεσπιστεῖ, διότι οἱ παλαιοί Χριστιανοί κατά τίς ἡμέρες τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστής διετέλουν τελείως ἄσιτοι (νηστικοί) μέχρι τῶν ἑσπερινών ὡρών» Εἰδικώτερα στήν Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων, γίνεται ἐκτενής λειτουργική χρήσις τοῦ Ψαλτηρίου. Στήν Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία, ἀναγινώσκονται οἱ Ψαλμοί τῶν Τριῶν Στάσεων τοῦ Καθίσματος του Ψαλτηρίου, δηλαδή οἱ Ψαλμοί 119–33 οἱ ὁποίοι ἐπιγράφονται «Ὠδές τῶν ἀναβαθμών». Θεωροῦνται ἀπό τά ὡραιότερα δείγματα θρησκευτικῆς ποίησης ἀφ' ἑνός μέν γιά τήν λιτότητα τοῦ ὕφους καί τήν πυκνότητα τῶν νοημάτων καί ἀφ' ἑτέρου γιατί ἀποτελοῦν μία ἑνότητα. 

Εἰς μνήμην ἱερ. Θεοδώρου, τοῦ ἁγιοφαραγγίτη....

Μιλοῦσε ἕνα πουλί
Καί ξέρναγαν οἱ ἡλίθιοι

Δέν εἶμαι ἐσού
Εἶμαι τ' οὐρανοῦ,
Ἔλεγε τό πουλί στόν ξένο,
Πετῶ κι ὅταν κάθομαι
Πέταξα πάνω σέ ἄλογο
Πού δέν σταματᾶ.

                                         Γ. Σαραντάρης

Εἰς μνήμην μ. Θεοπίστης, ἡγουμένης Μ. Παλιανῆς

Ἡ μοναχή Θεοπίστη ἐγεννήθη τό 1927.
Σέ ἡλικία 12 ἐτῶν ἔγινε νύμφη τοῦ Χριστοῦ. 
Σήμερο, 4 τοῦ Φλεβάρη, τό ξόδι της.
Αἰωνία της ἡ μνήμη.
Χριστός Ἀνέστη.

Ψαλτήρι....

Ρῦσαί με, ὅτι πτωχός καί πένης εἰμί ἐγώ,

καί ἡ καρδία μου τετάρακται ἐντός μου.

ὡσεί σκιά ἐν τῷ ἐκλῖναι αὐτήν ἀντανῃρέθην,

ἐξετινάχθην ὡσεί ἀκρίδες.

τά γόνατά μου ἠσθένησαν ἀπό νηστείας,

καί ἡ σάρξ μου ἠλλοιώθη δι' ἔλαιον

Σῶσε με, πού ΄μαι ἔρημος ἐδά στά γερατειά μου

καί δέν μερώνει ἡ καρδιά καί ΄σκεῖ τά σωθικά μου.

Μοιάζω σκιᾶς πού χάνεται κάθε πού θά βραδιάσει,

ἀκρίδας πού τοῦ ἄνεμου φυσά τήν ξετινάσσει.

Τά γόνατα δέν μέ βαστοῦν κι ἡ πείνα τά λυγίζει,

κι ἡ σάρκα μου ἀλάδωτη γέρου θωριά θυμίζει.

                                                                                  Ψαλμ. 108.22-24

Παραμονη Φώτων......

Τάδε λέγει Κύριος· 
Ἀντλήσατε ὕδωρ μετ᾽ εὐφροσύνης 
ἐκ τῶν πηγῶν τοῦ σωτηρίου

                                                                                                Ἡσα. 12.3

Μνημόνιον.......

Κάντε λοιπόν τίς ἀναγκαστικές ἀπαλλοτριώσεις
Νά περάσουν οἱ βάρβαροι
Κάντε λοιπόν τίς ἀναγκαστικές ἀπαλλοτριώσεις
Νά μήν ὑπάρχουν νομικά κωλύματα γιά τή διέλευση
Γιατί παραγνωρίζουμε τήν συγκυριότητα τῶν προγόνων,
Αὐτοί πού σᾶς λέμε εἶναι ἐκπαιδευμένοι στό ναί.
Ποῦ ν' ἀναζητᾶμε ἄλλους τώρα ;
Τί λόγος ὑπάρχει.
Οὔτε ἕνα ψίχουλο ἄρνηση σέ κάποια κόχη
Ἐμεῖς πού πρίν σπαργανώσαμεν ἀπ' τά ὄχι


 Κώστας Μόντης




Μνημόνιον: Μνημεῖο μάρτυρα (Λεξ. Τριανταφυλλίδη)

Εἰς μνήμην...

Εἶπα· Θ' ἀνεβῶ στό Κεφάλι 
ν' ἀνάψω τό καντήλι τοῦ π. Θεόδωρου....

Κι ἀνεβαίνοντας ὅλο βουνό ἤναφτε  κεράκια.

Ἡ Σημαία...

Τήν βρῆκα πεταμένη στά σκουπίδια.

Τό κοντάρι της σπασμένο, 
ἀραχνιασμένο τό πανί μέ τόν σταυρό, 
σκωροποντικοφαγωμένο.

Τήν ἄγγιξα μέ δέος, 
θαρρεῖς καί τήν ἔβγαζα ἀπό σεντοῦκι 

χίλιους χρόνους διπλωμένη... 
κι ἔλεγε ἡ καρδιά μου
ὡς σμύρνα καί στακτή καί κασσία ἀπό τῶν 
ἱματίων σου, ἀπό βαρέων ἐλεφαντίνων, 
ἐξ ὧν ἔφρανάς με, .

Ἔφτιαξα σταυρό, δέν εἶχε, 

ἀνάταξα τό σπάσιμο τοῦ κονταριοῦ 

καί μιά μοδίστρα ἔκλεισε τίς τρῦπες της.

Θαρρεῖς καί ἀνάστησα νεκρό.

Λές νά γίνει τό θαῦμα Χριστέ μου

Πλέων ἐπί οἴνοπα πόντον.....

Πλέων ἐπί οἴνοπα πόντον ἐπ' ἀλλοθρόους ἀνθρώπους,
ἐς Τεμέσην μετά χαλκόν, ἄγω δ' αἴθωνα σίδηρον.

                                                      Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, Α'183

Κι ἦρθα μέ τό καράβι ἐδῶ, σίδερο φορτωμένο,
τώρα, καί πάω σ' ἀλλόγλωσσους ἀνθρώπους στήν Τεμέση,
τή θάλασσα ἀρμενίζοντας, χαλκό νά πάρω ἐκεῖθε.

                                                          Μετάφρ.  Ζ. Σιδέρη

Κυριακή τῆς τυρινῆς

Μήν 'ρθεῖς σέ κρίση μετά 'μέ, δικός σου δοῦλος εἶμαι,

γιατί σάν κρίνεις ζωντανούς, ὅλοι τους φταῖχτες εἶναι.

Θλίβομαι καί λιγοψυχῶ καί δέν τό νταγιαντίζω,

ριγᾶ καί τρέμει κι ἡ καρδιά κι οὔτε τήν κουλαντρίζω.

..................................................................................

Ἐλεῆμον, ἐλέησόν με τόν παραπεσόντα...

    

Νταγιαντῶ: ἀντέχω, ὑποφέρω, Κουλαντρίζω: έλέγχω, διευθύνω, έξουσιάζω
Ψαλμός 142ος στιχ. 2-4.  

Ἔφοδος στόν οὐρανό.....

ΠΕΡΙ ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗΣ   "Ἄν δέν μποροῦμε νά ὑποτάξουμε τό Ἐγώ μας, νά συνθέσουμε καί νά συνεννοηθοῦμε μεταξύ μας, ἐμεῖς πού ἔχουμε τήν μεγαλύτερη πολιτική συγγένεια ἀπόψεων, τότε πῶς περιμένουμε νά συνεννοηθοῦμε μέ τήν ὑπόλοιπη κοινωνία γιά νά ὀργανώσουμε τήν ἔφοδο στόν οὐρανό ; "
http://www.provo.gr/vila2013/  (ἱστοσελίδα ἀναρχικῶν, σημερινή ἀνάρτηση)
.....................................................................................................
Καί θυμήθηκα τόν Παντοκράτορα τοῦ φίλου μου τοῦ Βασίλη. 
Πάντα ὑπάρχει μαγιά γιά ἁγίους. 
Δόξα σοι ὁ Θεός. 
Καλό χρόνο.

Τ' ἀνείπωτο..

Τό στόμα μου ἀναγγελεῖ τήν δικαιοσύνη σου,
ὅλην τήν ἡμέραν τήν σωτηρίαν σου.
Ὅτι οὔκ ἔγνων γραμματείας.
                                                                
                                                                  Ψαλμός 70,15

Κριτής πώς εἶσαι δίκαιος θά πῶ νά σέ δοξάσω,

παντοτινός σωτήρας μου· πώς νά τό περιγράψω!

πού γράμματα δέν ἔμαθα, ποτές, γιά νά τό γράψω.

                                               Μεταγραφή

Στό ΄πα καί στό ξαναλέω μή μοῦ γράφεις γράμματα, 

γιατί γράμματα δέν ξέρω καί μέ πιάνουν κλάματα.

                                              Δημοτικό

Μεταγραφές Ψαλτηρίου.....

                            

Χείρ Β. Βαρδάκη

                  


                   Ψ Α Λ Μ Ο Σ  38^ος

         Στόν τόν πρωτοψάλτη, τόν Ἰεδουθούν. Ψαλμός τοῦ Δαβίδ

Εἶπα· Θεέ μου, στήν ζωή, τό στόμα θά σφαλίξω,

θά 'χω δετή τήν γλῶσσα μου νά μήν παραστρατήσω·

μέ χαλινάρι θά κρατῶ τό στόμα μου κλεισμένο

ἄν μ' ἀκλουθεῖ ἁμαρτωλός, νά μένει βουβαμένο.

3. Ὡσάν τήν γρά κουφάθηκα, σκυφτός ἐπροπατοῦσα,

κι ὅποτε ἤλεγα καλό  καλιά 'χα νά σωποῦσα,

μά, ὁ πόνος μου μεγάλωνε τσ' ἀνόμους πού θωροῦσα.

4. Βαθειά, τά φυλλοκάρδια μου, ἐπύρωναν ἐντός μου,

σάν τήν φωτιά μ’ ἐκέντανε κι ὁ κάθε λογισμός μου.

Ἡ γλώσσα μου ἐλύθηκε κι ἐφώνιαξά του κι εἶπα·

5. Νά μοῦ γνωρίσεις, Κύριε, τόν κόσμο πῶς θ' ἀφήσω

πόσος καιρός μ' ἀπόμεινε ἀκόμη γιά νά ζήσω,

θέλω νά ξέρω πού 'στερῶ πρίχου νά τελευτήσω.

6. Ξάνοιξε πώς στά δάχτυλα οἱ μέρες μου μετριοῦνται,

ὀμπρός σου νοιώθω τίποτα, ἕνα μηδέν λογιοῦμαι·

μάταιη εἶναι ἡ ζωή, τά πάντα ματαιότης.

                                Διάψαλμα

7. Σάν μιά εἰκόνα πού τό φῶς κι ὁ χρόνος τηνέ σβύνει, 

ἐτσά διαβαίνει ὁ ἄνθρωπος κι ὅτι ποθεῖ τ' ἀφήνει.

Μάταια ἀπελπίζεται, ἄδικα καί φροντίζει·

πλούτη μαζώνει καί φλουριά μ' ἄλλος τοῦ τά σκορπίζει.

8. Τί ν' ἀνιμένω στήν ζωή ; δέν εἶσαι ὁ Κύριός μου ;

σ' ἐσένα ἐλπίζει, γιά ΄σέ ζεῖ, στή γῆ ὁ ἀπατός μου.

9. Ἀπ΄ ὅλες τσ' ἁμαρτίες μου, Κύριε, λύτρωσέ με,

ρεζίλι, Θέ μου, τῶν σκυλιῶν, στ' ἄφρονες ἤκαμές με.

10. Κουφάθηκα καί δέν γροικῶ, τό στόμα δέν τ΄ ἀνοίγω,

ἐσύ, Θεέ μου, τό ΄θελες καί μισερός θά γίνω.

11. Διῶξε ἀπό ΄μέ τά βάσανα γιατί τόν κόσμο χάνω·

κι εἶναι βαρειά ἡ χέρα σου καί πάω νά ΄ποθάνω.

12. Τά κρίματά μας φταίουνε γι' αὐτό καί μᾶς παιδεύγεις,

μ' ἀράχνης μοιάζωμε φαντό σάν θές πού τό ξεφαίνεις· 

δίχως ἐσένα μάταια, στόν κόσμο ὅλα εἶναι.

                           Διάψαλμα

13. Τήν προσευχή μου ἄκουσε, τά παρακαλητά μου,

μή κάνεις πώς δέν μέ γροικᾶς, μά δές τά δάκρυά μου,

γιατί ἐγώ ΄μαι πρόσφυγας, φαμέγιος τ' ὁρισμοῦ σου

κι ὅπως καί τούς γονέους μου, ὁ ξένος τοῦ σπιτιοῦ σου.
14. Ἀσε με νά ξεκουραστῶ, νά ζήσω δίχως πόνο,
πρίν νά χαθῶ παντοτινά καί δέν χαρῶ τόν κόσμο.

Ἀγρυπνία στό ΄ξωκκλησι τῆς ἁγίας Σοφίας

Γιά τό κάθε τι - ἔτσι λογιζότανε - ἔρχεται ὁ καιρός του. Ἤτανε ἀρχή τοῦ καλοκαιριοῦ, ἐν ἔτει 1992, ὅταν ἀνοίχθηκαν τά θεμέλια· ἕνα μικρό μονόκλιτο - ἐκκλησάκι θεμελιωνόταν, χαρισμένο στή Μνήμη τῆς Σοφίας καί τῶν τριῶν κοριτσιῶν της· ...  Ἄρχιζε ἔτσι κάτι πού τόν γέμιζε ἀπό χαρά καί συγκίνηση.

Στό Μετόχι, μέσα σ' ἕνα μικρό λιόφυτο, πού ἡ ἀγαπημένη του μητέρα (ἡ ἀρχόντισσα Σοφία) πρό ἐτῶν πολλῶν τοῦ εἶχε χαρίσει, πολύ πολύ κοντά στό μικρό καί ἀγαπημένο του χωριό, τό Κεραμούτσι, ἄρχισε νά χτίζεται, νά φτιάχνεται ἕνα μικρό ἐκκλησάκι δοσμένο στήν ἁγία Σοφία καί στά τρία μικρά κορίτσια της·

Εἶχε κρυμμένο μέσα του ἕνα ὄνειρο· κάποτε, ἄν θά τό μποροῦσε, νά εἶχε, νά ἔφτιαχνε μέσα στό λιόφυτο, μέσα στό ἀμπέλι ἕνα μικρό σπιτάκι, ἕνα μικρό ξωκκλήσι γιά νά φωλιάζουν σ' αὐτά - ὅταν τήν Ἄνοιξη θά ἔρχονται- τά χελιδόνια· καί ἕνα ξύλινο βαρκάκι - Σοφία θά τό ὀνόμαζε - νά βγαίνει μαζί του στό πέλαγο ὅταν θά νυχτώνει· κεῖνα τά βράδια πού πάνω του θά φεγγοβολεῖ τό φεγγαράκι.

Ἁπό τόν πρόλογο τῆς μεταφορᾶς τοῦ συναξαρίου τῆς ἁγίας Σοφίας (τοῦ  Συμεών τοῦ Μεταφραστοῦ) στά νέα ἑλληνικά ἀπό τό κτίτορα τοῦ ἐξωκκλησίου, Φίλιππα Γιανναδάκη.

Κόφινας, Ὕψωσις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ....

Μέσον τῆς γῆς ὁ Κύριος, 

καὶ Θεὸς σωτηρίαν, 

διὰ Σταυροῦ εἰργάσατο, 

σαρκωθεὶς ἑκουσίως, 

εἰς ἀνακαίνισιν κόσμου· 

τάφῳ κατατεθεὶς δέ, 

τριήμερος ἐγήγερται, 

καὶ ζωῆς ἀρραβῶνα, 

τὴν ἑαυτοῦ, 

προδεικνύει ἔγερσιν.*

* Ἐξαποστειλάριον παραμονῆς τῆς Ὑψώσεως...

Πολλές φορές σκέφτομαι ἄν εἶναι ἀλήθεια ὅσα ζῶ. 

Θαρρῶ πώς κρατῶ τή φωτογραφική μου μηχανή 

νά πολεμῶ τήν ὁλιγοπιστία μου.

Χρόνους πολλούς.....

Σπήλαιο Ἁγίας Φωτεινῆς, ἀπόδοση τοῦ Γεννεσίου τῆς Θεοτόκου..

 

Μπαίνοντας στό σπήλαιο, ἀκροβατεῖς

Τό σκότος τέλειο

Θαρρεῖς καί εἰσέρχεσαι στά ἄδυτα· τοῦ ἄλλου

Μέ τά κεράκια τό φῶς τρεμοσβύνει στίς σκιές

Θεός Κύριος καί ἐπέφανεν ἡμῖν

Ἀρχίζει νά χορεύουνε ὅλα  

Καί γίνονται φωτεινά, φῶς, τά πάντα

εὐωδία, ἡσυχία, δάκρυα

στό σπήλαιο τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς

Στῶμεν καλῶς

Δόξα σοι ὁ Θεός.

Εὐχαριστίες στόν π. Νικόλαο, τήν πρεσβυτέρα,τήν Εἰρήνη, τόν Κώστα, τούς φίλους Δημήτρη καί Δημήτρη. Ἐμεῖς εἴμαστε ὅλοι κι ὅλοι....

Ἡ μοναχή Αἰκατερίνα......

Ἡγιασμένος μαϊστωρ
μέ προσευχή καί φῶς
τήν Ἄχραντη Σιωπή ἱστόρησε.

Ὅπου πατοῦσες
φύτρωναν φλόγες,
Ἡ γραφή τῆς ψυχῆς σου.

Ἀόρατα δάκτυλα
Γραφές πληρότητας
Μετοικεσία οὐράνια.

Κρύβεσαι ταπεινό·
οὐρανό ἀνασαίνεις
ἴον θεσπέσιο.

Ὁ Ἥλιος συνδιαλέγεται
μέ τούς κόκκους τῆς ἄμμου,
Ἐξίσταμαι ὁρῶσα.

Ἔκσταση ἐν λευκῷ·
Τό κρίνο ντύθηκε
τοῦ Θεοῦ τή γαλήνη.

Ἄρωμα ἀπό γιασεμί,
λεηλασία τῆς νύχτας
σέ ἤχους λευκούς.*








Τέτοια ἀρχόντισσα λίγες φορές εἴχα συναντήσει.
Τά μάτια της σπιθίζανε,
τά δάκτυλα χορεύανε,
ὁ λόγος της, μουσική τέλεια.
............................................
Αἰκατερίνα μοναχή, 85 ἐτῶν.
Δόξα σοι ὁ Θεός.


*Ἀπό τήν ποιητική της συλλογή "Ἀνθοί σ' ἐαρινά κλωνάρια"  2007